Hollanda kabinesi, NAVO-normunu karşılamak için milyarları başka kalemlerden alacak. Yeni kabineyi önümüzdeki yıllarda büyük bütçesel zorluklar bekliyor. En önemlilerinden biri ise 2035 yılına kadar savunma harcamalarının kalıcı olarak 19,3 milyar euro artırılması.
Murat Yakar - LAHEY
Centraal Planbureau’nun (CPB) yayınladığı son seçim programı hesaplamaları, birçok partinin bu maliyeti karşılamak için zorg (sağlık) ve ontwikkelingshulp (kalkınma yardımı) harcamalarında kesintiye gittiğini gösteriyor.
D66, CDA, VVD ve JA21 zorg’da büyümeyi yavaşlatıyor
D66, CDA, VVD ve JA21, sağlık harcamalarını tamamen azaltmıyor; ancak mevcut artış hızını düşürmeyi planlıyor. Bu da, fiilen bir kesinti anlamına geliyor. D66 ayrıca eğitime ve iklim politikalarına yatırım yaparken, bunu finanse etmek için servet ve kâra yönelik vergileri artırmayı, emeğe dayalı vergileri ise azaltmayı öneriyor.
CDA'nın sunduğu "vrijheidsbijdrage" (özgürlük katkısı), planlara net şekilde yansımasa da KDV oranlarında küçük artışlar dikkat çekiyor. Bu partide hane halkının alım gücünde ciddi bir kayıp öngörülmüyor çünkü gelir ve emek üzerindeki vergiler azalırken, servet ve kâr üzerindeki vergiler artıyor.
Ontwikkelingshulp büyük ölçüde kesiliyor
JA21, sağlık harcamalarının yanı sıra uluslararası yardımlarda da büyük kesintilere giderek savunmaya kaynak aktarıyor. Kalkınma yardımı bütçesi neredeyse tamamen iptal ediliyor. Şirket vergileri düşürülerek iş dünyası destekleniyor. JA21, 2030 yılına kadar savunmaya sadece 4 milyar euro ayırsa da, 2035 itibarıyla gerekli olan 19,3 milyar euro düzeyine ulaşmayı hedefliyor.
VVD de benzer bir yol izliyor. Yardım bütçesinde sadece acil insani yardım ve bölgesel barınma harcamaları korunurken, geri kalan harcamalar kaldırılıyor. Bu da yaklaşık 4 milyar euro'luk bir kesintiye denk geliyor. Eğitim bütçesinde de azaltma planlanıyor.
BBB ise CPB’ye sınırlı önlem sunduğu için detaylar kısıtlı, ancak savunma yatırımlarının kaynağının yine kalkınma yardımı harcamalarının azaltılması olduğu belirtiliyor.
GL-PvDA savunmayı vergilerle finanse ediyor, kesintiye gitmiyor
GL-PvdA, 2030’a kadar savunmaya 6 milyar euro yatırım yapmayı planlıyor. Ancak diğer partiler gibi 2035’e kadar 19,3 milyar seviyesine çıkmıyor. Bu yatırımlar Ukrayna’ya destekten personele kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Parti, sağlıkta veya başka alanlarda kesintiye gitmeden, finansmanı servet ve şirket kârlarına yüklenen vergilerle sağlamayı tercih ediyor.
Bu yaklaşım, özellikle düşük gelirli hanelerin alım gücünde iyileşmeye yol açıyor. Ancak yatırım ortamı açısından olumsuz etkiler doğurabilir. Şirketlere yönelik vergi yükü dört yılda toplamda 13 milyar euro artıyor. Şirketlerin ülkeyi terk etme ihtimali belirtilmese de, bu riskin arttığı yorumları yapılıyor.
Zorg’da artış yavaşlıyor, bazı partiler daha fazla kesinti istiyor
Partilerin çoğu sağlık alanında artan maliyetleri kontrol altına almak istiyor. Bu doğrultuda, özellikle zorunlu sağlık sigortası kapsamında alınan “eigen risico” (kendi katkı payı) artırılıyor. VVD, CDA ve JA21 bunu 440 euro’ya çıkarırken; D66 mevcut 385 euro seviyesini koruyor. GL-PvdA ve BBB, mevcut hükümet planına uyarak bu tutarı 2030 itibarıyla 170 euro’ya düşürmek istiyor.
Uzun süreli bakım hizmetlerinde de D66, BBB, CDA ve JA21, kişisel ödemeleri artırıyor. Bu, engelli veya yoğun bakım gereksinimi olan bireyleri etkileyen bir alan. VVD bu alanda kaliteyi bilimsel gelişmelere göre şekillendirmek isterken, D66 ve JA21 kalite artışını sınırlı tutmayı planlıyor. CDA ise barınma ve bakım hizmetlerini ayırarak tasarruf etmeyi hedefliyor.
Uzun vadede de tasarruf planları devam ediyor
VVD, D66, JA21 ve CDA, sadece kabine süresince değil, sonrasında da sağlık sisteminde tasarrufa gitmeyi planlıyor. Bu kapsamda temel sağlık paketi daraltılabilir; yeni tedavi ve ilaçların otomatik olarak pakete eklenmesi engellenebilir.
Kısacası
Yeni kabinenin önünde zor kararlar var: artan savunma harcamaları, inşaat hedefleri ve sosyal ihtiyaçlar. Bu yükün ağırlığı, partilere göre değişen biçimlerde ya vergilerle ya da sağlık ve kalkınma harcamalarındaki kesintilerle halka yansıyor.
YASAL UYARI: Haber, fotoğraf ve videolarımızı link vermeden kullananlar hakkında hukuki süreç başlatılacaktır. ©ufuk.nl UMG (Ufuk Media Grubu)