Avrupa Parlamentosu (AP), işyerlerinde yapay zekâ ve otomatik yazılımların kullanımına yönelik yeni ve bağlayıcı kurallar getirilmesi çağrısında bulundu. Parlamentoya göre işe alma, işten çıkarma ve disiplin gibi çalışanların hayatını doğrudan etkileyen kritik kararlar tamamen algoritmalara bırakılamaz; nihai sorumluluk her zaman insanda olmalı.
Algoritmik yönetim için özel yasa talebi
AP, 19 Aralık 2025 tarihli kararıyla Avrupa Komisyonu’ndan “algoritmik yönetim” alanını kapsayan özel bir yasal düzenleme hazırlanmasını istedi. Algoritmik yönetim; çalışanların performansının, görev dağılımının ve çalışma temposunun yazılımlar aracılığıyla izlenmesi ve yönlendirilmesi anlamına geliyor.
Karar, 451 evet, 45 hayır ve 153 çekimser oyla kabul edildi. Metinde, mevcut AB mevzuatının bu alanda yetersiz kaldığı, 200 milyondan fazla çalışanın onuru, sağlığı ve özel hayatının risk altında olduğu vurgulandı.
İnsan denetimi kırmızı çizgi
Parlamentonun karar metninde en güçlü vurgu, insan denetimi şartına yapıldı. Buna göre bir çalışanın kariyerini belirleyen süreçler tamamen yazılımlara devredilemez.
İşe alım, işten çıkarma, sözleşme yenileme ve disiplin yaptırımı gibi kararların mutlaka bir insan tarafından verilmesi gerektiği açıkça kayda geçirildi. Ayrıca çalışanların, algoritmaların verdiği ya da desteklediği kararlara itiraz edebilmesi ve “insan tarafından yeniden değerlendirme” talep edebilmesi istendi. Ayrımcılık veya hak ihlali tespit edilen sistemlerin değiştirilmesi ya da durdurulması gerektiği belirtildi.
Mahremiyet çizgisi: duygu takibine ve mesai dışı izlemeye hayır
AP, çalışanların kişisel verilerinin korunması konusunda da daha sert sınırlar önerdi. Çalışanların duygusal, psikolojik veya nörolojik durumuna ilişkin verilerin işlenmesine karşı çıkıldı.
Özel iletişimin izlenmesi, sendikal faaliyetlerin ve toplu pazarlık süreçlerinin takip edilmesi de kabul edilemez bulundu. Parlamentoya göre mesai saatleri dışında konum verisi toplanması da yasaklanmalı.
Şeffaflık ve itiraz hakkı öne çıkıyor
Kararda, çalışanların hangi verilerin toplandığını, performans değerlendirmesinde kullanılan algoritmaların nasıl çalıştığını ve insan denetiminin nasıl sağlandığını önceden bilmesi gerektiği vurgulandı.
Algoritmik sistemlerin görev dağıtımı ve zaman baskısı yoluyla çalışanlar üzerinde aşırı stres yaratmaması, fiziksel ve ruhsal sağlığı tehlikeye atmaması gerektiği uyarısı yapıldı.
“İnsan merkezli yaklaşım temel olmalı”
Raportör Andrzej Buła, oylama sonrası yaptığı açıklamada, “İnsan merkezli yaklaşım vazgeçilmezdir. Hem işverenin hem de çalışanın hakları, güvenliği ve onuru titizlikle korunmalı” ifadelerini kullandı.
Komisyona üç aylık süre
AP, Yapay Zekâ Yasası, GDPR ve dijital platform çalışanlarına yönelik düzenlemelere rağmen algoritmik yönetimin hızla yayıldığına dikkat çekti. Bu nedenle işyeri bağlamına özel ve net kurallara ihtiyaç olduğu belirtildi.
Avrupa Komisyonu’nun üç ay içinde Parlamento’ya yanıt vermesi, yeni bir yasal teklif hazırlayıp hazırlamayacağını açıklaması; aksi hâlde gerekçesini sunması gerekiyor.
Yapay zekâ küresel güç mücadelesinin merkezinde
Eski Almanya Başbakanı Angela Merkel, kısa süre önce yaptığı bir değerlendirmede yapay zekâ ve dijital düzenlemelerin ABD ile Avrupa arasında yeni bir güç mücadelesine dönüşebileceğini söylemişti. Merkel, “Bu, ABD ile bir sonraki büyük savaş olacak” ifadesini kullanmış, algoritmaların nasıl çalıştığının bilinmemesinin toplum açısından ciddi riskler doğurabileceğini vurgulamıştı.
ABD’de ise Donald Trump’ın, eyaletlerin yapay zekâya yönelik kendi düzenlemelerini yapmasını engellemeyi hedefleyen bir kararname imzalaması, Avrupa’nın savunduğu sıkı denetim yaklaşımıyla ters düşen bir adım olarak yorumlanıyor.
YASAL UYARI: Haber, fotoğraf ve videolarımızı link vermeden kullananlar hakkında hukuki süreç başlatılacaktır. ©ufuk.nl UMG (Ufuk Media Grubu)
