Türkiye ile Hollanda’nın Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri

Sosyal güvenlik ve hukuk devleti olan Hollanda ile Türkiye’nin aralarında düzenledikleri  Sosyal Güvenlik Yasaları biz göçmenleri; bazen oldukça etileyen, bazen de anlaşılması ve uygulanması zor bir sözleşme olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bu yazımda ele alacağım bu yasal sözleşme konusu Hollanda’da belirli bir dönem çalışmış ve çalışmakta olan kişi ile onların aile efradının yanısıra,  ileriki yıllarda Türkiye’ye dönüş yapmayı planlayan insanları da ilgilendirmekte olan önemli bir konudur.

Bu sözleşmeler;  Sosyal Güvenlik Sözleşmesi ve İşgücü Anlaşması olarak iki temel sözleşme olmasının yanısıra, kişinin Hollanda’ya gelmesininden, Türkiye ‘ye geri dönüş olan zaman dilimine kadar ki  emeklilik haklarımızı ve tüm sosyal güvencelerimizi içermektedir.

Türkiye-Hollanda iş gücü antlaşması.

Her ne kadar, 31 Aaralık 1964 tarihinde Türkiye – Hollanda İşgücü Anlaşması yürürlüğe girmiş olsa da, 01-08-1968 tarihinde yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Sözleşmesi konu itibarı ile esas alınmıştır. Arada geçen 4 yıllık sürede bir çok göçmen aileleri için sosyal prim ödediği halde sigorta kapsamına alınmamıştır.

Türkiye’de Sosyal Yardım Ödeneği alabilirmiyim ?

Sosyal Yardım Ödeneği (de Wet Werk en Inkomen/ WWB)’yi hak etmek için Hollanda’da ikamet etmiş olmanız gerekir. İşsizlik ve rahatsızlık gibi sebeplerden dolayı çalışma mecburiyeti bulanmayanlar belediyelerin Sosyal Yardım Bölümlerinin veya UWV Kurumunun izniyle en fazla üç ay Türkiye’de ikamet edebilirler. Şu anda, 3 aylık paralı izinli alabilmenin yaş şartı 57,5 olmasına rağmen Hollanda hükümeti  bu yaş sınırının kaldırılması için bir yasa önergesini kabul etmiş olup, bu yasa değişikliği Hollanda Meclisi’nin onayını beklemektedir.

Ölen sigortalının aile fertleri kimdir ?

Hollanda Sosyal Sigortalar Yasalarına göre; ölen sigortalının 65 yaşına kadar olan eşi 21 yaşına kadar olan çocukları, Dul ve Yetimler Yasası’yla, Genel Emeklilik Yasaları mevzuatına  göre sigortalıdırlar.

Hollanda  sigorta mevzuatına göre bakıma muhtaç, dul ve yetimler 21 yaşından sonra anne ve baba üzerinden sigortalı kabul edilmezler. Ayrıca eşler, Hollanda’da çalışan ve ikamet eden eşlerin üzerinden evli oldukları yıllar için veya boşanmadan önce evli kalınan yıllar için Hollanda yasalarına göre Genel Emeklilik Ödeneği için sigortalıdırlar.

Ödeneğin alınması için başvuru yapılacak Kurumlar ?

Türkiyede yaşayan kişiler; 65 yaşını doldurmadan 6 ay önce bağlı bulundukları Sosyal Sigortalar Kurumu’na (SSK ) Dul ve Yetimler ödeneği veya Genel Yaşlılık Ödeneği almak için başvuruda bulunabilirler. Hollanda’da yaşayanlar ise; İkamet ettikleri  belediye kayıtlarından isimlerini alan SVB bölge müdürlükleri tarafından 6 ay öncesinden kişiye postayla başvuru formu gönderilir ve gerekli olan işlemler başlatılır.

Genel Dul ve Yetimler Yasası

1 Ocak 2000 tarihinden itibaren, Hollanda’da sigortalı olan ve Türkiye’de belirli bir sosyal güvenlik ödeneği alan kişiler, bu tarihten itibaren Genel Dul ve Yetimler Yasası, Genel Emeklilik Yasası için gönüllü sigortalı olma imkanları vardır. Gönüllü sigortalı olmayan sigortalının ölümünde, geride kalan eş ve yetim çocuklar Dul ve Yetimler Ödeneği alma hakkını kazanamazlar.

Geri Dönüş Yasası

45 yaşından büyük, 6 aydan fazla süre işsiz kalıp sosyal ödenek alanlar 65 yaşına kadar Hollanda’dan, 600 Avro’ya yakın bir ücretle Türkiye ‘ye keşin dönüş yapabilirler. Bu kişiler, Türkiye’de her türlü kazanç elde edebilir ve iş kurabilirler. 65 yaşını doldurdukları zamanda Hollanda’da ikamet ettikleri sürece ve sigortalı yıllar için SSK aracılığıyla Genel Emeklilik Ödeneği alabilirler.

Hollanda’da yaşayan göçmen işçiler

Hollanda’da ikamet eden göçmenler; var olan sosyal güvenlik sisteminin mevduatına dahil olan kanun, yönetmenlik, tebliğ ve genelgelere göre  uygulamalardan faydalanabilirler. Hollanda yasalarına göre yasal ikamet iznine sahip olan göçmenler Hollanda tabiyetine sahip olan göçmenler gibi, yasal eşit muameleye tabidirler.

Hollanda’da yaşayanların Türkiye’deki  emeklilik hakları

Bu konuda gerekli olan bilgiler; Holllanda’daki T.C Başkonsolosluklarının Çalışma Ateşeliklerinden temin edilebilir. Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik  Bakanlığı’nın  www.calisma.gov.tr  isimli web sitesi de konuyla ilgili bilgiler içermektedir.

Hollanda tabiyetine sahip olmanın belirli avantajları varmıdır ?

Sosyal güvenlik uygulamarından faydalanma konusunda belirli bir avantajları bulunmamakla birlikte, bazı özel durumlarda Hollanda tabiyetine sahip olmak size özel imkanlar sağlayabilir. Tabii kendin bu imkanları oluşturabilirsen, Örneğin;başvuru anında üç yıl öncesinde Hollanda’da geçiren lise mezunu bir öğrenci, Hollanda dışında Türkiye’de akademik bir eğitim yapmak isterse Hollanda’dan eğitim bursu alabilir. Veya; Türkiye’de belirli sektörde iş bulmaları ve çalışmaları mümkün olabilmektedir. Hollanda tabiyetine sahip olan bu kişilerin Hollanda’ya geri dönmeleride mümkündür, ancak geri dönüşte her an bir kurumdan bir sosyal ödenek almaları mümkün olmayabilir.

Önümüzdeki yıllarda yasal düzenlemeler

Hollanda Sosyal İşler Çalışma Bakanığı ile T.C Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın ortak karma komisyonları zaman zaman bir araya gelerek, her ülkenin ulusal yasalarına uyum sağayabilecek bazı sözleşmeler için çalışmalar yürütmektedirler. Bu çalışmalar daha sonra kanun teklifi olarak önümüze gelerek biz göçmenleri etkilemektedir. Son yıllarda oluşan  sosyal güvenlik yasalarındaki  yasal değişikliklerde ise, bir Avrupa ülkesi olan Hollanda’nın belirgin, zorlayıcı ağırlığını hissetmekte ve görmektediyiz.

Ayrıca Avrupa Ekenomik Topluluĝu ve Türkiye Cumhuriyeti arasında tam üyelik müzakerelerindeki ortaklık sözleşmeleri Türkiye’deki sosyal güvenlik sisteminin yasal uygulamalarını etkileyecektir.

Sosyal, barış ve can güvenliğine sahip olduğumuz bir dünya özlemiyle selam ve sevgilerimi sunarak soru ve önerilerinizi nejat@tiscali adresine bekliyorum.