Ödeneklerin yurtdışında ödenmesini düzenleyen yasa!

1 Ocak 2000 tarihinde yürürlüĝe giren ödeneklerin yurt dışında ödenmesini (ihracatını) düzenleyen, kısaca Wet BEU denen yasa  geçici bir aradan sonra yeniden yürürlüĝe girmekte.

Bu  yasanın yürürlüĝe girmesiyle 1 ocak 2000 tarihinden itibaren 150 milyon Euro tasarruf yapılması önerilmişti.

Yurt dışında Hollanda’dan ödeneklerin alınmasını saĝlayan yasanın en önemli şartlarından birisi ise Hollanda Krallıĝı ile ödenek alınan ülke arasında bir Kontrol Sözleşmesinin imzalanmasını öngörüyordu ve bu Sosyal Güvenlik Sözleşmesi ödeneklerin kontrol edilmesini saĝlayan sözleşme idi.

Hollanda Krallıĝı ile Türkiye Cumhuriyeti arasında kontrol sözleşmesi 6 Ocak 2000 tarihinde imzalanmıştı. Bu yasasının en önemli maddelerinden birisi Hollanda’dan  ödenek alanların sigortalarının devamını gönüllülük temelinde imkan saĝlamasıydı. Sigortalı olmak için kişinin kedisinin başvuru yapması gerekiyordu.

Bir diĝer önemli konu ise 3 yıl içerisinde ‘toeslag’ denen ek ödeneklerin üç yıl içerisnde kaldırılması idi.

Bu  arada Türkiye’de yaşayan ve Hollanda’dan WAO, ANW ve AOW gibi ödenekler alan göçmen vatandaşların yapması gereken zorunluluk, kendilerini gönüllü olarak ödenek aldıkları UWV veya SVB Leiden kurumları aracılıĝıyla  Dul ve Yetimlik (ANW ) ve AOW denen emeklilik yılları için sigortalamaları gerekiyordu. Geçmiş yıllarda bunun ciddiyetini kavrayamayıp ve sigortalı olmayan Türkiye’de bir ödenek alan bu hemşerilerimizin geride kalan eşlerinin ve çocuklarının maĝdur olduklarını gördük.

Wet BEU yasası  Kasım 2003 tarihin’den 1 ocak 2006 tarihine kadar uluslararası sözleşmelere uymadıĝı için uygulaması geçici olarak durdurulmuştu. Yakın bir zamanda düzenlenen bir yasayla bu kanunun uygulanabilmesi tekrar mümkün kılındı.. Bununla ilgili kişiye yönelik  bilgilendirmelerden tabiki SVB Leiden ve UWV Amsterdam gibi sigorta kurumları yükümlü olup sigortalıya  daha geniş bilgi verebilirler.

Ayrıca geçmiş dönemde maĝdur olan  ve Türkiye’de yaşayan kişilerin Hollanda’da bir hukuksal danışma veren kişi ve kurumlarına  başvurmalarında fayda olacaĝını düşünüyorum.

Bunun yanısıra bu uygulamanın hangi Hukuksal ve Evrensel deĝerlere dayandırıldıĝını ise hala anlamış deĝilim. ‘Toeslagen’ denen ek ödeneĝi keserek,insanların alın terini gasp etmek bir sosyal devlet uygulaması olamaz kanımca. Bunun adı bir nevi bencillik olsa gerek.

Avrupa’nın bu tür çıkış ve bakış açısını yıllar önce bizim Orhan Veli ne güzel de anlatmıştı aslında .

“Bir elinde cımbız, bir elinde ayna. Umurumdamı dünya “

Hangi ödenekler bu yasanın uygulasına girmekte:

1-De Algemene Oudersdomswet (AOW) Genel Emeklilik  Sigortası

2- De Wet op de Arebeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) Genel Malüllük Ödeneĝi

3-De Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ) Serbest Çalışanlar Malüllük Ödeneĝi

4-De Algemene Nabestaandenwet (ANW), Genel Dul ve Yetim Çocuklar Ödeneĝi

5-De Algemene  Kinderbijslagwet (AKW) Genel Çocuk Parası Yasası

6-De Ziektewet (ZW) Hastalık Yasası

Toeslagenwet denen yasa asgari ücretin altında olan WW, WAO, WAJONG, AOW gibi ödeneklerin sosyal geçim yardımı düzeyine getirilmesini saĝlayan ek

ödenektir.

Örnek:

1-Yalnız yaşıyorsanız en yüksek (maximum) AOW ödeneĝinin % 50 sini alacaksınız.

2–Evli iseniz ve her ikinizden birisi  65 yaşından küçük ise en yüksek (maximum ) AOW ödeneĝiniz % 50 alacaksınız.

3 –Eşlerin her ikisinin emeklilik yaşı olan 65 yasını doldurmuş olması halinde, her ikiside  en fazla  % 50 olarak AOW ( % 50 x % 100) ödeneĝi alacaklardır.

Hollanda’da 15 yaşından başlayarak 65 yaşına kadar her kişi Genel Emeklilik ödeneĝi için sigortalıdırlar.

15 yaşından sonra ya Hollanda’da ikamet etmiş olmak veya Hollanda’da çalışılmış olunması gerekir. Çalışmayan eşlerde eşiyle birlikte Genel Emeklilik Sigortası için sigortalıdırlar.

Her kişi için ikamet ve  çalışma yılları 15 ile 65 yaş arası olup ; her yıl için % 2  oranında prim birikir. Örnek : her yıl için % 2 x  toplam 50 yıl = % 100 emeklilik.

De Wet Beu ve ek ödenek yasası (Toeslagenwet) denen bu yasa uygulaması Avrupa Ekonomik Topluluĝu Üyesi ülkeleri için geçerli deĝildir ve burada yine bir çifte standartlık durumu ortaya çıkıyor.

AAW (WAJONG) Genç Genel İsgörememezlik Sigortasın’dan 31 Aralık 1997 tarihinden önce ödenek alanlar vede bu tarihten önce yurt dışında bir kontröl şözleşmesi yapılan ülkede (Türkiye) yaşıyarlar , WAJONG ödenegini almaya devam edeceklerdir.

Su anda var olan WAJONG  ödeneĝini  yurt dışında alma sartları:

1-uzun bir sure sizin için tıbbı bir tedavinin gerekmesi durumunda,

2-Yurt dışında bir iş bulma veya yeniden iş pazarına (reintegratie) katılma imkanlarının bulunması durumunda

3-Bakımcıların zorunlu olarak yurt dışında ikamet etmeleri durumunda.

Hollanda’dan belirli bir ödenek alanlar WAO, AOW,ANW ve ABWZ sigortaları için gönüllü olarak sigortalı olabilirler. Bu konuyla ile ilgili ilk olarak SVB Leiden ve UWV Amsterdam sorumlu olup, Türkiye’de Hollanda’dan bir ödenek alan kişiye bu konularda ilgili gerekli bilgileri ve formları göndermektedirler.

İlk olarak kendi ve ailesinin geleceĝi ve güvencesi için sigortalı olması kişinin kendi menfatına olup Hollanda’da yaşayan aile dostları ve akrabalarıda  bu konuyla ilgili bilgiye sahip olmaları uygun olsa gerek diye düşünüyorum.