Malüllük Mevzuatındaki Yasal Deĝişimler

Malüllük mevzuatı (WAO/WAI/WAJONG )yaşası  nedir ?

Malüllük yasası, çalışan insanların çalışma anında veya issizlik ödeneĝi (WW) alırken  iş göremez duruma düşmeleri durumunda faydalandıkları bir sosyal güvenlik yasasıdır.Bu yasa, WAO ödeneĝi yasası olarak

1967 yılında malüllük yasası (Invaliditeitswet) vede kaza yasasının ( ongevallenwet) birleşmesinden sonra yürürlüĝe girmiştir.Bu yasa 1967 yılında yürürlüĝe girmesinden sonra en fazla tartışılan ve deĝişime uĝrayan sosyal güvenlik yasalarından biri olmuştur.Siz okuyucularımın sordukları sorularından yola çıkarak burada,

sizleri kısada olsa bilgilendirmeye çalışacaĝım.

Ne zaman WIA ödeneĝini alırsınız ?

Bir işyerinde çalışıyor veya UWV ‘den  işsizlik ödeneĝi (WW) alıyorsanız, çalışamayacak durumda iseniz, işvereninize veya UWV kurumuna hasta bildirirsiniz.2 Yıllık hastalık süresince, UWV kurumu ve işveren bir özel

iş bürosu aracılıĝıyla sizi tekrar işinize veya başka bir uygun mesleĝe kazandırmaya çalışırlar.Eĝer bu 2 yıl içinde bir işe başlamanız mümkün olmayacak olur ise, iki yılın sonunda malüllük ödeneĝiniz WIA başlar.

1 Ocak 2006 tarihinde yürürleĝe giren yeni malüllük yasası nedir ?

Daha önce yürürlükte olan WAO yasasında, ne yapamıyacıĝınıza bakılmakta idi ve iş gücü kaybından dolayı doĝacak gelir kaybı hesaplanmaktaydı.1 Ocak 2006 tarihinde yürürlüĝe giren Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen(WIA) denen malüllül yasasında ise, hangi işi ve hizmeti yapabileceĝinize bakılmaktadır.

WIA denen Malüllük yasası nedir ?

1 Ocak 2006 tarihinde yürürlüĝe giren yasada en önemli olan, insanların ne yapabilecekleri ve ona göre doĝacak işgüçü kaybından dolayı gelir kaybı ve işgörememezliĝin oranlanmasıdır.Yasa genel olarak iki bölümden oluşmakta;

1-Kısmi İşgöremez ve Çalışabilir Malüllük, WGA ( Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten  ),

2-Tam İşgörememezlik ve Ödenek Hakkı, IVA ( Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten ).

WIA Ödeneĝi iki yıl hastalık ödeneĝi aldıktan sonra, sonra 4 gruba ayrılmaktadır;

1-Gelir ve işgücü kaybı % 35 ‘den az olanlar,

2-Gelir ve işgücü kaybı % 35 ile 80 arasında olanlar,

3-Gelir ve işgücü kaybı % 80 ‘den daha fazla ve iyileşme sanşı olanlar,

4-Gelir ve işgücü kaybı % 80 ‘den daha fazla olan ve iyileşme sansı olmayanlar,

Ne zaman ek ödenek almak mümkündür ?

Geliriniz eşinizin geliriyle birlikte, aylık brüt asgari üçret olan € 1300,80 avro’nun altında ise, ek ödenek yasasına göre, UWV kurumuna bir ek ödenek almanız için başvuru yapmanız mümkündür,

Vergi iadesiden faydalanma

WAO, WIA , WAJONG ödeneklerini alıyorsanız, bir kişiye yılda brüt € 787 avro tutarında bir  meblaĝ vergiden muaf tutulur.

1 Temmuz 2007 tarihinde olan deĝişimler nelerdir ?

1 Temmuz 2007 tarihinden itibaren tam malüllük ödeneĝi (WAO ) alanların aldıkları ödenekler % 70 ‘den % 75’e

yükseltilmiştir.Daha önce WIA ödeneĝi alanların ödenekleri 2006 yılı içerisinde % 75’e yükseltilmişti.Bu uygulama

dan Wajong ödeneĝi alanlarda faydalanmaktadır.1 Temmuz 2004 tarihinden  itibaren yeni bir uygulama ise  45 -50 yaş grubunda arasında bulunan ve WAO ödeneĝi alanlar sıkı bir saĝlık muaynesinden geçirilerek, 15 bin kisiye kısmen ve tamamen iş başı verilmiş veya ödenekleri tamamen durdurulmuştu.UWV iş başı vermiş bulunduĝu bu yaş grubuna düşen insanları tekrar davet ederek vede tekrar eski WAO ödeneĝi normlarına göre saĝlık muaynesinden geçirecektir.Bu uygulamanın geçerlilik tarihi Hollanda’da  kurulan yeni kabinenin göreve başlangıç tarih olan, 22 Şubat 2007 tarihinden itibaren geçerli olacaktır.

WAO veya WIA ödenekleri ile bir meslek öĝrenmek veya kendi işyerini açmak mümkünmüdür ?

Bir meslek öĝrenmek veya kendi işyerine başlamak mümkündür.Bu konuda gerekli bilgiyi ve girişimi yapmadan önce CWI ve UWV’ den bilgi almanız saĝlıklı olur.

WAJONG, gençler için malüllük ödeneĝi

Doĝuştan iş göremez olanlarlar 18 yaşına geldikleri zaman, Wajong ödeneĝi almak için başvuru yapabilirler.Belirli bir işyerinde sigortalı olmalarına gerek yoktur.

WAO, WIA veya WAJONG ödeneĝinizi yurtdışında alma imkanı  varmıdır ?

Hollanda Kraliyetinin Türkiye Cumhuriyeti ile ödeneklerin Türkiye’de kontrol edilmesini düzenleyen sözleşmeye göreTürkiye’de sürekli ikamet ederek, WAO, WIA ve WAJONG ödeneklerinin Türkiye’de alınması mümkün kılınmıştir.Yalnız, 4 haftayı geçen izinler için UWV kurumundan izin almak gerekmektedir.Her yıl 6 aydan fazla yurtdışında veya Türkiye’de Ikamet edildiĝi zaman, ödenek alan kişi Türkiye’de yaşamış olarak kabul edilir vede UWV tarafından AOW/WIA ödeneĝinin Türkiye’de alınması gümdeme gelebilir.

Bir sosyal danışman olarak size hizmet amacıyla, bu ve benzeri konularda sorularınızı beklediğimi belirterek yazımızın hayırlara vesile olmasını dilerim.

Hoşçakalın.

nejat@tiscali.nl